Hepimizin az cok ilgilendigi, duyup bildigi konulardan biridir web’de program gelistirmek (web development). Bazilarinizin cok derin bilgisi olabilir, bazilariniz yalnizca kullanicidir, belki bazilariniz baslayacak bir nokta ariyorlardir. Kim bilir belki de o nokta bu yazidir:) Bu yazida genel olarak internet teknolojilerinden bahsedecegim. Ilerde ise bu teknolojilerle ilgili basit ve kucuk capli uygulama ornekleri sunup ne gibi seyler yapilabilecegine dair fikir sahibi olmanizi saglayacagim. Tabi bu bir paylasim, siz de yorumlarinizla benim dusunemedigim noktalari belirtip, ufkumu acacaksiniz. Oncelikle herkesin asina oldugu HTML (HyperText Markup Language)’den bahsetmek istiyorum. Aslinda “tag†dedigimiz belirleyicilerden olusan bu sistem bir dil olarak degil de platform olarak gorulebilir. Daha da basit anlatmak gerekirse; bir dosyaya ozel bir sistemle yazilmis bir yazinin islenerek kullaniciya hitap eden bicimde sunulmasi. Bilgisayar dillerinde bir derleyici (compiler/interpreter) ve derleyicinin tanidigi ozel kelimeler (reserved words) vardir. HTML de ise buyuk kucuk isareti arasina ne yazarsaniz yazin –parser tanidigi surece- kodun bir parcasi oluverir (parser kelimesine takilmayin, ilerleyen yazilarda aciklanacaktir). Hemen kucuk bir ornekle devam edelim:
<html>
<head>
<title> Ilk Sayfam </title>
</head>
<body>
<center> Merhaba Dunya </center>
</body>
</html>
Bir cogumuza cok basit geldi tabi gulmeye basladiniz:) Olsun yeni baslayanlari da dusunmek lazim. Simdi bunu nasil calistiracagim diye dusunuyo cunku onlar. Hemen acikliyim. Masaustunde farenin sag tusuna tiklayip “Yeni†ve “Metin Belgesi†olusturun, yukaridaki kodu kopyalayip icine yapistirin ve “Dosya†menusunden “Farkli Kaydet..†secenegi ile ismini istediginiz sekilde degistirin. Burda dikkat etmeniz gereken kisim “Dosya Turuâ€nun “Butun Dosyalarâ€da durmasi ve “Dosya Ismiâ€nin sonuna .html yazilmasi. Ornek vermek gerekirse Sayfam.html, sonra da kaydet tusuyla masaustune kaydediyoruz. Uzerine cift tikladigimiz zaman kodumuzun calistigini ve kullaniciya hitap eden seklini goruyoruz. Kodumuzu tekrar duzenlemek istersek sag tiklayip “Duzenleâ€yi secmemiz gerekiyor. Sanirim bu kadar giris seviyesi yeter. HTML’i web programciliginda herkes mecbur kullaniyo. Peki bununla ilgili bilmemiz gereken neler var. DOM bunlarin en basinda geliyor. Document Object Model dedikleri dilden ve platformdan bagimsiz bir standart. HTML icinde gordugumuz her bir nesnenin aslinda icindeki yazidan, cerceve rengine kadar hepsinin yazili oldugu modelleme sistemi budur. Kullanici tarafindaki scripting dilleri (Client-side scripting) ile kontrol edilebilir. Mesela Javascript ya da VB Script gibi. Bu iki dilin en az birinde islerin nasil yurudugunu bilmemiz bize cok kolaylik saglayacaktir. Ilerde Javascript ile yazilmis basit uygulamari konusacagiz. Peki neden kullanici tarafinda diye ayirmislar bu kodlari? Cunku kullanicinin gorebildigi, muhadale edebildigi guvenlik icin degil, kullanim kolayligi icin kullanilan diller bunlar. Goze hos gelen renkler, kapanip acilan menuler, otomatik dolup bosalan text kurulari hep bu dillerin eseri. Diger ihtiyaci karsilayan grup ise sunucu tarafindaki diller (server-side scripting). Bunlar web programcisi (web developer) tarafindan sunucuya (server) yuklenir ve sorgu yapan herkese derlenmis hali gonderilir. Yani kullanici kodu degil, kodun sonunda ortaya cikan HTML ciktisini gorur. Bu dillerle kullanici tarafindaki scripting dilleri de yazdirilabilir. Peki neden bu sunucu tarafindaki dillere ihtiyacimiz var? Cunku veritabanina (database) baglanmaya, sifresini giren kullanicinin dogru degerleri girip girmedigini kontrol etmeye ve dosya islemleri yapmaya ihtiyacimiz var ve bu ihtiyaclari bu tip sunucu tarafindaki diller karsiliyorlar. Cesitleri cok olsa da en unluleri; PHP, ASP (.NET), JSP, Python, Perl ve Ruby. ColdFusion diye uyduruk bi dil daha var html tag sistemine benzeyen ama ona deginmeye degmez. Bu dillerle dosya ve veri tabani islemleri yapabilir, kullanici oturum (session) bilgilerini bir sayfadan digerine tasiyabiliriz. Bunlar haricinde digerlerine gore yeni sayilabilecek diger bir teknolojiden bahsedip bu genel bilgilendirme yazima son noktayi koymak istiyorum. AJAX’i belki de son gunlerde cok duydunuz, ama hic yeni bir olayi yok. Kullandigi teknolojiler eski aslinda ama getirdigi fikir yeni. Maksadi sayfayi hic yenilemeye gerek duymadan, sunucu tarafindaki kodu calistirip, kullanici tarafindaki scripting ile sonucu dinamik olarak gostermek. Tabi eger siz daha giris seviyesindeyseniz neden bahsettigimi anlamamis olabilirsiniz, dert etmeyin:) Fakat bu yaziyi “yahu ne basit anlatmis†diye okuyanlar varsa onlar anladilar bile:) Bundan sonra bu bahsettigim teknolojileri kullanarak basit dinamik sayfalar nasil yapabiliriz onlarin orneklerini vermeye calisacagim. O zaman butun bu anlattiklarim yerine oturmaya baslayacak.
Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.